تست گروه خون آزمایشی است که طی آن گروه خونی آدم‌ها مشخص می‌شود. آزمایش ضرورت دارد به این دلیل که ممکن است لازم باشد در اثر بیماری یا حادثه‌ای خون دریافت کنید یا شاید بخواهید خون اهدا کنید. همه‌ی گروههای خونی با هم سازگار نیستند، بنابراین مهم است که گروه خون خودتان را بدانید. دریافت خونی که با گروه خونی شما ناسازگار است می‌تواند یک واکنش ایمنی بسیار خطرناک را ایجاد کند.
گروه خونی
۱. انواع گروه های خونی
گروه خونی شما بر اساس این‌که در سطح گلبول‌های قرمز خون‌تان چه نوع آنتی‌ژن‌هایی وجود دارند، تعیین می‌شود. آنتی‌ژن‌ها موادی هستند که به بدن‌تان کمک می‌کنند که سلول‌های خود، سلول‌های خارجی و سلول‌هایی را که به طور بالقوه خطرناک هستند، تشخیص بدهد. اگر بدن شما متوجه شود که یک سلول خارجی است، برای نابود کردن آن آماده خواهد شد.
خون شما به یکی از ۴ دسته‌ی زیر تقسیم می‌شود:
– گروه‌خونی A دارای آنتی‌ژن A است.
– گروه‌خونی B دارای آنتی‌ژن B است.
– گروه خونی AB دارای آنتی‌ژن‌های A و B است.
– گروه‌خونی O نه آنتی‌ژن A دارد و نه آنتی‌ژن B.
اگر خونی با آنتی‌ژن‌هایی که شما ندارید، وارد سیستم بدن‌تان شود، بدن آنتی‌بادی‌هایی را در برابر آن ایجاد می‌کند. با این حال، بعضی از آدم‌ها می‌توانند بدون کوچک‌ترین خطر و مشکلی خونی را دریافت کنند که با گروه خونی آن‌ها سازگاری ندارد. تا زمانی که خونی که دریافت کرده‌اند، آنتی‌ژن‌هایی که خون را به عنوان یک خارجی توسط بدن مشخص می‌کنند، ندارد، بدن هیچ گونه واکنش منفی نشان نمی‌دهد.
به عبارت دیگر اهدای خون بین گروههای خونی متفاوت به شکل زیر امکان‌پذیر است:
گروه خونی O:
افراد دارای گروه خونی O می‌توانند به هر کسی خون بدهند، زیرا خون آن‌ها هیچ آنتی‌ژنی ندارد. با این حال، آن‌ها فقط می‌توانند از کسانی خون دریافت کنند که گروه خونی‌شان O است (زیرا خون با هر آنتی‌ژنی برای بدن یک غریبه محسوب می‌شود).
گروه خونی A:
افراد دارای گروه خونی A می‌توانند به سایر کسانی که گروه خونی A دارند و افرادی که گروه خونی AB دارند، خون اهدا کنند. افراد دارای گروه خونی A فقط می‌توانند از افراد دارای گروه خونی A و افراد دارای گروه خونی O خون دریافت کنند.
گروه خونی B:
افراد دارای گروه خونی B می‌توانند خون را به دیگر افراد دارای گروه خونی B و افراد دارای گروه خونی AB اهدا کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند فقط از افراد دارای گروه‌خونی B و کسانی که گروه خونی‌شان O است خون دریافت کنند.
گروه خونی AB:
افراد دارای گروه خونی AB می‌توانند فقط به کسانی که گروه خونی‌شان AB است خون بدهند، اما می‌توانند از همه‌ی گروههای خونی، خون دریافت کنند.
گروههای خونی توسط عامل Rh نیز به طور دقیق‌تری دسته‌بندی می‌شوند:
گروه‌خونی Rh مثبت:
افراد دارای خون با Rh مثبت، آنتی‌ژن‌های Rh روی سطح گلبول‌های قرمز خون خود دارند. افراد دارای خون Rh مثبت می‌توانند خون Rh مثبت یا Rh منفی را دریافت کنند.
گروه‌خونی Rh منفی:
افراد دارای خون Rh منفی آنتی‌ژن Rh را ندارند. این افراد فقط می‌توانند از کسانی که Rh منفی هستند، خون دریافت کنند.
سیستم‌های گروه‌بندی ABO و Rh در کنار هم گروه خونی کامل شما را تشکیل می‌دهند. هشت گروه‌خونی ممکن وجود دارد: O مثبت، O منفی، A مثبت، A منفی، B مثبت، B منفی، AB مثبت و AB منفی. در حالی که گروه خونی O مدت‌ّها است که به عنوان اهداکننده‌ی جهانی شناخته شده‌است، تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که گاهی اوقات آنتی‌بادی‌های اضافی وجود دارند و ممکن است واکنش‌های جدی در طی انتقال خون ایجاد کنند.
کارل لندشتاینر اتریشی در سال ۱۹۰۱ گروههای خونی را کشف کرد. قبل از آن، انتقال خون، خطرناک و به طور بالقوه کشنده بود. لندشتاینر سبب شد که این فرآیند بدون خطر شود و برای این خدمتی که به علم کرد، جایزه نوبل فیزیولوژی پزشکی را دریافت کرد.
۲. چرا تست گروه خون انجام می‌شود؟
تست تعیین گروه‌خونی قبل از انتقال خون یا هنگام طبقه‌بندی خون آدم‌ها برای اهدای خون انجام می‌شود. تعیین گروه‌خونی یک راه سریع و آسان برای اطمینان از این است که در هنگام انجام عمل جراحی یا پس از انجام عمل خون درستی را دریافت می‌کنید. در صورتی که خون ناسازگار با گروه‌خونی خودتان دریافت کنید، ممکن است دچار آگلوتیناسیون شوید که ممکن است مرگ‌آور باشد.
تست تعیین گروه‌خونی برای زنان باردار بسیار مهم است. اگر مادر Rh منفی و پدر Rh مثبت باشد، احتمالا کودک Rh مثبت خواهد بود. در این موارد، مادر باید دارویی به نام RhoGAM را دریافت کند. این دارو مانع از این می‌شود که بدن او آنتی‌بادی‌هایی تولید کند که ممکن است به گلبول‌ّهای قرمز بدن نوزاد حمله کنند. این اتفاق در دوران بارداری بسیار شایع است.
۳. خطرات مرتبط با تعیین گروه خونی
برای تعیین گروه خونی‌تان باید خون بدهید. گرفتن خون شما خطراتی به همراه دارد، از جمله:
– خونریزی زیر پوست (هماتوم)
– کمردرد یا احساس سرگیجه
– عفونت در محل وارد شدن سوزن
– خونریزی بیش از حد
۴. چگونه برای تست تعیین گروه خونی آماده شویم
برای تست تعیین گروه خونی هیچ آمادگی خاصی لازم نیست. در صورتی که فکر می‌کنید ممکن است در طول آزمایش دچار ضعف شوید، ممکن است لازم باشد از کسی بخواهید که همراه‌تان بیاید و شما را بعد از آزمایش به خانه برگرداند.
۵. تست تعیین گروه خونی چگونه انجام می‌شود
خون کشیده شده از بدن‌تان ممکن است در یک بیمارستان یا یک آزمایشگاه بالینی مورد آزمایش قرار بگیرد پوست شما قبل از آزمایش با ضد عفونی‌کننده برای پیشگیری از عفونت تمیز می‌شود. یک پرستار یا تکنسین باندی را روی دست‌تان می‌بندد تا رگ‌های شما بیش‌تر قابل‌مشاهده باشند. آن‌ها از یک سوزن برای کشیدن چند نمونه خون از دست استفاده می‌کنند. بعد از کشیدن نمونه خون، گاز پانسمان و چسب روی سوراخ قرار می‌گیرد.
به منظور تعیین گروه خونی شما، تکنسین آزمایشگاه نمونه خون را با آنتی‌بادی‌هایی که به گروه خونی A و B حمله می‌کنند ترکیب می‌کند تا ببیند که خون‌تان جه واکنشی دارد. به عنوان مثال، اگر گلبول‌های خون شما در زمان مخلوط شدن با آنتی‌بادی‌های علیه گروه خونی A به هم می‌چسبند، گروه خونی شما B است. نمونه خون شما سپس با یک سرم ضد Rh مخلوط خواهد شد. اگر سلول‌های خونی شما در واکنش به سرم ضد Rh به هم بچسبند، به این معنی است که شما گروه‌خونی Rh مثبت دارید.
۶. پس از انجام تست تعیین گروه‌خونی
گروه خونی شما را می‌توان در عرض چند دقیقه تعیین کرد. هنگامی که شما گروه‌خونی خودتان را می‌دانید، می‌توانید خون‌تان را به کسانی که گروه خونی سازگار با خون شما دارند اهدا کنید یا از آن‌ها خون دریافت کنید.
۷. ارتباط گروه‌خونی و ریسک ابتلا به بیماری‌ها
گروه خونی شما همچنین می‌تواند ریسک ابتلا به برخی از بیماری‌ها را در شما افزایش بدهد. در این بخش از نوشتار، با ارتباط بین گروه‌خونی شما و ریسک ابتلا به بیماری‌ها آشنا خواهیم شد.
اکثر مردم گروه‌خونی خود را می‌دانند و اگر هم ندانند در صورتی که نیاز به انتقال خون یا عمل جراحی داشته باشند، گروه خود را خواهند دانست. پزشکان دقت خاصی را برای استفاده از گروه‌خونی که با خون شما مطابقت دارد یا سازگار است، به خرج می‌دهند.
چنان‌چه پیش‌تر گفته شد، عدم انطباق خون شما و خونی که دریافت می‌کنید ممکن است واکنش سیستم ایمنی بدن‌تان را تحریک کند که می‌تواند سبب بروز عوارضی مانند آسیب یا نارسایی کلیه شود، یا موجب لخته شدن خون و متعاقبا آسیب اندام یا سکته‌ی مغزی شود و در موارد شدیدتر حتی فرد را به کام مرگ بکشاند. خوشبختانه، تکنیک‌های آزمایشی امروز، تا حد بسیاری زیادی احتمال عدم تطابق گروههای خونی را كاهش می‌دهد.
۸. گروه‌خونی شما چه تاثیری روی سلامتی‌تان دارد
بدیهی است که امکان تغییر گروه‌خونی شما وجود ندارد. کارلا بل، مشاور ژنتیک در مرکز پزشکی وسلی در ویچیتا، کانزاس می‌گوید: تحقیقات نشان می‌دهند که خطر بروز گروهی از بیماری‌های به طور بالقوه جدی در برخی از گروههای خونی ممکن است بالاتر باشد.
آگاهی می‌تواند به شما کمک کند تا اقدامات لازم را برای کاهش این خطرات انجام دهید. از سوی دیگر، برخی از گروههای خونی ممکن است با پایین بودن ریسک بروز برخی از بیماری‌ها همراه باشند. هرچند نباید این را به عنوان یک برگ برنده در نظر بگیرید، اما خوب است بدانید که گروه خونی شما ممکن است دلیلی برای خوب بودن اوضاع سلامتی‌تان باشد. هرچند هنوز هم باید در انتخاب یک سبک زندگی هوشمندانه دقت به خرج بدهید. مواردی مانند داشتن یک رژیم غذایی سالم و انجام تمرینات ورزشی به طور منظم باید بخشی همیشگی از زندگی شما باشند.
۹. خطر خونریزی
پس از یک تصادف یا هر آسیب فیزیکی دیگر، مثل تصادف، از دست دادن مقدار زیادی خون طبیعی است. در بسیاری از موارد، خونریزی ممکن است متوقف شود و فرد دچار آسیب خون دریافت کند، اما مطابق با تحقیقاتی که اخیرا صورت گرفته‌اند، افراد مبتلا به گروهی خونی O ممکن است در معرض خطر بالایی از خونريزي کنترل‌نشده قرار بگیرند. یک مطالعه مشاهده‌ای که در ماه مه ۲۰۱۸ در ژورنال مراقبت‌های ویژه منتشر شده، سوابق پزشکی ۹۰۰ نفر از کسانی که به علت ترومای شدید در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ به بخش اورژانس مراکز درمانی منتقل شده بودند، مورد بررسی قرار داد.
مرگ و میر ناشی از آسیب و خونریزی برای کسانی که دارای گروهی خونی O بودند ۲۸ درصد بود در مقایسه با ۱۱ درصد در کسانی که گروههای خونی دیگر داشتند. هرچند تحقیقات بیش‌تری برای درک ارتباط میان گروه خونی و پیامدهای پس از تروما لازم است، اما نویسندگان این مطالعه معتقدند که گروهی خونی O دارای سطوح پایین‌تری از فاکتورهای لخته شدن خون است و همین ممکن است باعث خونریزی بیش‌تری در آن‌ها شود.
ریسک بروز بیماری‌های قلبی و اختلالات مرتبط با لخته شدن خون
برخی محققان معتقدند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی در افرادی که دارای گروه های خونی A، B و AB هستند، بیش‌تر است، به دلیل افزایش سطوح نشانگرهای التهابی و برخی پروتئین‌های خاص در خون که منجر به لخته شدن خون می‌شوند. این امر به افزایش خطر ترومبوز سیاهرگی منجر می‌شود که در اثر آن لخته‌های خونی در وریدها شکل می‌گیرند. برآوردها متفاوت هستند، اما اخیرا مطالعات دقیق و موشکافانه معتقدند این خطر دو برابر است.
حملات قلبی و سکته‌ی مغزی نیز مشکلات ناشی از لخته شدن هستند. اگر یک لخته خون جریان خون را به قلب مسدود کند، حمله‌ی قلبی رخ می‌دهد؛ اگر لخته جریان خون را به مغز متوقف کند، سکته‌ی مغزی اتفاق می‌افتد. خطر رخ دادن حمله‌ی قلبی در افرادی که گروهی خونی A دارند به میزان ۲۴ درصد بیش‌تر از کسانی است که گروه های خونی AB یا O دارند. در مورد سکته‌ی مغزی، می‌توان گفت که احتمال رخ دادن آن در کسانی که گروه خونی AB دارند ۸۳ درصد بیش‌تر است.
ریسک بروز مشکلات مرتبط با حافظه
مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۴ روی بیش از ۱۰۰۰ نفر انجام و در ژورنال نورولوژی منتشر شد، نشان می‌دهد که ریسک بروز اختلالات شناختی در افراد دارای گروه‌خونی AB ۸۲ درصد بیش‌تر از کسانی است که دارای سایر گروههای خونی هستند.
از سوی دیگر، گروه‌خونی O ممکن است از شر مشکلات حافظه، از جمله بیماری آلزایمر در امان باشند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۵ در ژورنال تحقیقات مغز بولتن منتشر شد، نشان داد که از ۱۸۹ نفر که MRI روی مغزشان صورت گرفت، مغز افرادی که دارای گروه خونی O بودند، بیش‌ترین مقدار ماده‌ی خاکستری را داشت، ویژگی که که باعث حفاظت از آن‌ها در برابر زوال عقل می‌شود.
ریسک بروز مشکلات معده
ارتباط بین گروه‌خونی، سرطان معده و زخم‌های گوارشی ابتدا در دهه‌ی ۵۰ کشف شد. از آن زمان، تحقیقات بیش‌تر، شواهد بیش‌تری از این رابطه ارائه کرده‌است. محققان در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۰ در ژورنال آمریکایی اپیدمیولوژی منتشر شد، داده‌های بیش از یک میلیون نفر را مورد بررسی قرار دادند. آن‌ها دریافتند که خطر ابتلا به سرطان معده در افراد دارای گروه‌خونی A در بالاترین اندازه است، در حالی که خطر زخم معده در افراد دارای گروه خونی O پایین‌تر است.
خطر ابتلا به سرطان پانكراس و گروه خونی
سرطان پانکراس پنجمین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در ایالات متحده است؛ همچنین نرخ جان سالم به در بردن از این نوع سرطان تهاجمی بسیار پایین است. از دهه‌ی ۱۹۴۰ محققان از ارتباط بین گروه‌خونی و سرطان پانکراس اطلاع داشته‌اند. اما در طول سال‌ها، نتایج مطالعات صورت گرفته در مورد این‌که کدام گروه‌خونی بیش‌ترین ریسک را دارد، تا حدی به هم ریخته است.
در بعضی موارد، نتیجه این بود که گروه خونی A بالاترین ریسک را ایجاد می‌کرد؛ مطالعات دیگر روی بیماران مبتلا به سرطان پانکراس شیوع گروه خونی B را نشان می‌دهند. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که به طور کلی افراد دارای گروه‌خونی غیر O دارای بیش‌ترین میزان ریسک ابتلا به این بیماری هستند.
اما یک پاسخ قطعی‌تر از تحقیقی به دست آمد که در سال ۲۰۱۰ صورت گرفت و ۱۵۳۳ نفر مبتلا به سرطان پانکراس را مورد مطالعه قرار داد. محققان دریافتند کسانی که دارای گروه خونی A و یک جهش ژنی خاص هستند بیش‌ترین ریسک ابتلا را دارند. یافته‌های دیگر که بسیاری از محققان در مورد آن اتفاق نظر دارند، این است که ریسک بروز سرطان پانکراس در افراد دارای گروه‌خونی O کم‌تر از باقی گروههای خونی است.
۱۰. خطرات بارداری و گروههای خونی
تا این‌جا، آنتی‌ژن‌های A و B نقش مهمی در خطر بروز بیماری‌ها داشتند. اما در مورد عامل Rh چه؟ عامل Rh در دوران بارداری وارد بازی می‌شود، آن هم در صورتی که مادر دارای خون Rh منفی و جنین او Rh مثبت باشد.
این اتفاق به عنوان ناسازگاری Rh شناخته می‌شود. معمولا خون مادر جدا از خون کودک است، اما در دوران زایمان و در موارد دیگر، مانند آمنیوسنتز، خون می‌تواند ترکیب شود. در این صورت سیستم ایمنی مادر به گلبول‌های قرمز نوزاد حمله می‌کند.
بل می‌نویسد: “بدن معمولا در دوران بارداری اول واکنش زیادی نشان نمی‌دهد. اما در بارداری‌های بعدی این اتفاق می‌تواند مشکل ایجاد کند.” به این دلیل که اولین نوزاد قبل از آن‌که آنتی‌بادی‌ها فرصتی برای رشد در برابر Rh مثبت نوزاد پیدا کنند، به دنیا می‌آید. اما آنتی‌بادی‌ها پس از تشکیل، در بدن باقی می‌مانند.
نشانه‌های ناسازگاری Rh ممکن است خفیف باشند، و باعث ایجاد زردی یا تنش عضلانی کم شوند. در موارد جدی‌تر، مشکلات ایجاد شده برای کودک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
– خمودی و بی‌حالی
– تشکیل مایعات
– آسیب مغزی
– مشکلاتی در حرکت، گفتار و عملکرد ذهنی
– تشنج
– نارسایی قلبی
– مرگ
بل می‌گوید: “در گذشته، زمانی که ناسازگاری Rh وجود داشت، نوزادان اصلا زنده نمی‌ماندند، مادران همان اوایل بارداری جنین را سقط می‌کردند”. امروز، زنان باردار می‌توانند یک شات RhoGAM را دریافت کنند تا ناسازگاری Rh برطرف شود. بل می‌گوید: “این دارو اساسا فاکتورهای Rh است که به مادر تزریق می‌شود تا بدن او هر آنتی‌بادی Rh را که کودک دارد تشخیص دهد.”
۱۱. خطر مالاریا و گروه های خونی
مالاریا نگرانی خاص مسافران و افرادی است که زمانی را در مناطق گرمسیری صرف می‌کنند، اما افراد دارای گروه‌خونی O چندان در معرض خطر ابتلا به این بیماری نیستند. البته داشتن این گروه‌خونی، ایمنی نسبت به مالاریا در بدن ایجاد نمی‌کند. مالاریا مرضی است که توسط پشه‌ها ایجاد می‌شود، تب شدیدی ایجاد می‌کند و حدود نیم میلیون نفر را در سراسر جهان به کام مرگ می‌کشاند.
محققان بر این باورند که انگل مسبب ایجاد مالاریا پروتئین‌های ترشح می‌کند که به سطح گلبول‌های قرمز می‌چسبند و آن‌ها را سخت می‌کنند و سبب می‌شوند که به دیواره‌های رگ‌های خونی بچسبند. این اتفاق می‌تواند منجر به طیف گسترده‌ای از علائم مالاریا شود، از تب و کم‌خونی گرفته تا کما و مرگ. این پروتئین‌ها بیش‌تر به گلبول‌های قرمز گروه‌خونی A می‌چسبند، اما پیوند آن‌ها به گلبول‌های گروه خونی O ضعیف‌تر است. بل می‌گوید: “اگر شما گروه خونی O دارید، این انگل به مقدار زیاد در بدن‌تان تجمع پیدا نمی‌کند.”
کلام پایانی
برای بسیاری از این اختلالات، مانند بیماری قلبی و سرطان، سبک زندگی و برخی عوامل دیگر در مقایسه با گروه‌خونی تاثیر بیش‌تری در ریسک بروز بیماری‌ها دارند. بل می‌گوید: “مهم است به یاد داشته باشید که اثرات گروه خونی روی وضعیت سلامتی شما بسیار کم است. هیچکس به دلیل گروه خونی که دارد محکوم نیست که به حمله‌ی قلبی دچار شود. برای همه‌ی آدم‌ها، کاهش خطر ابتلا به همه‌ی بیماری‌ها، با برداشتن گام‌های منطقی مثل ترک سیگار میسر است. هرچند اثر دقیق گروه‌خونی بر خطر بروز بیماری‌ها قابل اندازه‌گیری است، اما باید بدانید که این تاثیر نسبتا کوچک است.